“اول ایمنی بعد کار” حتی در سیستم های اعلام حریق
احتمالا همه ما حداقل یک بار این جمله را شنیده ایم یا روی دیوار ساختمان های در حال ساخت آن را دیده ایم. بله درست است ، امروزه امنیت در کار بیشتر از هر زمانی مورد توجه قرار می گیرد و وجود استاندارد های کاری اهمیت زیادی پیدا کرده است. یکی از این استاندارد ها وجود سیستم های اعلام حریق و سیستم های اطفا حریق است.
به دلیل شایع شدن این سیستم ها احتمالا هر یک از ما حداقل یک بار نمونه دستگاه های اعلام حریق و اطفا حریق را مشاهده کرده ایم. از هشدار دهنده ها گرفته تا آب پاش ها و کپسول های محتوی مواد خاموش کننده. با اینکه اغلب ما این سیستم ها را با هم مشاهده می کنیم اما در واقع این سیستم ها به 2 قسمت مجزا که در کنار یکدیگر فعالیت می کنند تقسیم می شوند.
- سیستم های اعلام حریق که مجموعه ای از سنسور ها ، دستگاه ها و نشانگر ها
- سیستم اطفا حریق که شامل مواد ، مخزن ها و پخش کننده ها هستند.
قسمت اول این سیستم ها که اولین بخش فعال شونده آن است سیستم اعلام حریق است. سیستم های اعلام حریق مجموعه ای از سنسور ها ، دستگاه ها و نشانگر ها هستند که به یک کنترلر مرکزی متصل هستند و مسئولیت اصلی آن ها فقط تشخیص دود یا آتش است. این سنسور ها نحوه عملکرد متفاوتی دارند و از راه های مختلفی فعال می شوند اما هدف همه آن ها یکی است و آن هم اطلاع رسانی به افراد و سیستم اطفا حریق است و این اطلاع رسانی از طرق مختلف انجام می شود.
اما قسمت دوم این سیستم که در واقع بخش حیاتی آن محسوب می شود ، سیستم اطفا حریق آن است که شامل مواد ، مخزن ها و پخش کننده ها هستند. این قسمت پس از تشخیص دود توسط سیستم اعلام حریق وارد عمل می شود و اقدام به خاموش کردن آتش و دود و رفع خطر می نماید.
نصب و نگهداری سیستم های اعلام حریق
استفاده از سنسور ها و تشخیص دهنده های اعلام حریق
آنچه در مورد سیستم های اعلام حریق بسیار حائز اهمیت است و شاید بسیار هم رعایت نمی شود ، پیکربندی صحیح مکانی سنسور ها و همچنین استفاده از سنسور ها و تشخیص دهنده های مناسب هر مکان است. برای مثال بسیار مهم است که سنسور تشخیص دود در کدام گوشه از اتاق ها قرار گرفته است. یا آیا از سنسور های خودکار مناسب در آن استفاده شده است؟ شاید باعث تعجب باشد اما در صورت پیکربندی اشتباه این سیستم، ضرر های آن از محاسن آن بیشتر خواهد بود. چرا؟
سیستم اعلام حریق در واقع فعال کننده اصلی سیستم اطفا حریق است. عمدتا در مواقعی که خطری وجود دارد و مشکلی به وجود آمده است امکان این که کسی به صورت دستی بخواهد سیستم اطفا حریق را فعال کند وجود ندارد. پس در واقع کل بار جلوگیری از خطر و راه اندازی سیستم اطفا حریق به عهده سیستم اعلام حریق خواهد بود. در کنار آن معمولا در هنگام خطر زمان بسیاری کمی برای فرار و خروج از اتاق وجود دارد. پس بنابراین اگر سیستم اعلام حریق در زمان مناسب وارد عمل نشود احتمال اینکه سیستم اطفا حریق نیز کارکرد درستی نداشته باشد و زمان مناسب برای فرار نیز مهیا نشود بسیار زیاد است. و این یعنی وقوع یک فاجعه!
پس در واقع نه فقط وجود سیستم اعلام حریق بلکه پیکربندی صحیح و نصب درست اجزا نیز بسیار مهم و حیاتی است. برای این کار لازم است که چند نکته مهم را رعایت کنیم:
استفاده از سنسور های خودکار اعلام حریق
اولین نکته مهم استفاده حداکثری از سنسور های خودکار ( اتوماتیک ) است. دلیل آن نیز بسیار واضح است. چون در زمان خطر معمولا وقتی برای پیدا کردن و فعال کردن سنسور های دستی اعلام حریق وجود ندارد و در ضمن در هنگام خطر تمرکز کافی هم برای این کار وجود ندارد. ضمن اینکه از تمام این ها اگر بگذریم بسیاری حتی روش فعال کردن این سنسور ها را نیز به دلیل عدم آموزش بلد نیستند.
دومین نکته مهم در مورد پیکربندی سیستم های اعلام حریق ، قرار گرفتن سنسور ها در مکان های صحیح و کارشناسی شده است. درک اهمیت این موضوع نیز بسیار ساده است. تصور کنید که یخچال خریده اید اما غذا ها و بستنی ها را به جای اینکه در داخل آن قرار دهید در کنار آن قرار می دهید. شاید فاصله زیاد نباشد اما قطعا تاثیر بسیار زیاد خواهد بود. پس بسیار مهم است که سنسور های تشخیص دود و آتش نیز در مکان هایی نصب شوند که در سریعترین حالت ممکن امکان تشخیص و دادن هشدار را داشته باشند.
سومین نکته که معمولا در کشور ما نکته ای فراموش شده است نیز تست و حصول اطمینان از کارکرد سیستم اعلام حریق به صورت دوره ای و توسط کارشناسان حرفه ای است. دلیل آن نیز این است که کنترلر مرکزی تمام این سیستم ها در واقع یک دستگاه کامپیوتری است و هر دستگاه کامپیوتری ای نیز امکان خراب شدن و از کار افتادن را دارد. پس بهتر است در بازه های زمانی مناسب سیستم تحت تست و آزمایش قرار بگیرد.