آشنایی با سیستم های اطفا حریق با پودر
تصور کنید که در یک پمپ بنزین هستید و ناگاه به دلیل نشتی یکی از خودرو ها یا نازل ها پمپ بنزین شعله ور می شود. فکر میکنید می توان این آتش سوزی را با آب مهار کرد؟ مطمئنا این راهکار عملی و مناست نیست. پس از چه راهی باید آتش سوزی مایعات مشتعل را کنترل کرد؟ در این مقاله قصد معرفی همین سیستم را داریم. سیستم اطفا حریق با کمک پودر.
هنگام اشتعال مایعات قابل اشتعال باید از موادی استفاده کرد که قابلیت از بین بردن اثر یکی از عوامل آتش زا را داشته باشد. به همین خاطر برای مهار چنین حوادثی باید از ترکیبات پودری برای از بین بردن قدرت اشتعال ( یا اصطلاحا خفه کردن آتش ) استفاده کرد. این پودر ها اصطلاحا به پودر های خشک شیمیایی معروفند که انواع آن ها استفاده گسترده ای در اطفا حریق دارد. مدت بسیار زیادی چنین تصوری در بین مردم و دانشمندان وجود داشت که علت اصلی موفقیت پودر در خاموش کردن آتش تولید گاز کربنیک در هنگام تماس با آتش است. اما آزمایش های متعدد نشان از اشتباه بودن این نظریه را داشت.
دلیل موفقیت سیستم های اطفا حریق با پودر
عمده دلیل موفقیت پودر در مهار این نوع آتش سوزی ها امروز به عقیده دانشمندان 2 مورد است. یکی این که پاشش پودر باعث خنک شدن ناگهانی ماده مشتعل می شود و در مورد فلزات باعث تشکیل ماده ای چسبنده می شود که از اشتعال مجدد جلوگیری می کند و دوم این که ترکیبات پودری در اثر فشار پاشش باعث از هم گسیختن زنجیره آتش و کاهش شعله های آن می شوند.در واقع این عقیده بر پایه نظریه واکنشهای زنجیره ای آتش شکل گرفته است که در این نظریه عقیده بر این است که یرای تشکیل و ادامه آتش باید رادیکالهای آزاد شده از شعله های ابتدایی به هم برسند و تشکیل شعله های جدید را بدهند و قطع شدن این فرآیند رادیکالی باعث خاموش شدن آتش خواهد شد.
اما ترکیبات پودرهای شیمیایی شامل چه موادی هستند؟
قبل از اشاره به هر نکته ای ، قابل ذکر است که تمام این پودر ها برای بهره برداری در آتش نشانی دستخوش تغییرات شیمیایی می شوند. بنابراین خواهش میکنیم که در صورت دسترس بودن مواد اولیه اقدام به تولید خودسرانه لوازم اطفا حریق نکنید.
اما بپردازیم به این که این پودر ها شامل چه موادی هستند؟
پودر های خاموش کننده های پودری معمولا شامل ترکیبی از پودر خاموش کننده و برخی روان کننده ها هستند که از چسبیدن پودر به هم و کلوخه شدن آن جلوگیری می کند و همچنین شامل استارات ها و برخی مواد از دسته سدیم ها و پتاسیم ها هستند.یکی از نکات بسیار جالب که شاید به ذهن کمتر افرادی خطور کند این است که حتی اندازه این پودر ها هم در اثربخشی آن ها نه تنها موثر که حتی خیلی موثر است و در نتیجه نهایی کاملا تاثیر گذار. اندازه ذرات به طور کلی بین 10 تا 80 میکرون است که حد اثربخشی آن ها بین 20 تا 25 میکرون است.
تاریخچه
تاریخچه استفاده سیستم های اطفا حریق با پودر اولین بار به سال 1959 میلادی برمی گردد که از پودر به عنوان ماده پایه برای اطفا حریق استفاده شد. اما به دلیل برخی ناسازگاری ها با دیگر مواد ترکیبی ، این ماده در سال 1960 با پودر بی کربنات پتاسیم جایگزین شد. سپس پدر پتاسیم کلراید نیز به این آتش خاموش کن ها اضافه شد و با اندکی تغییر عملکردی مشابه بی کربنات پتاسیم پیدا کرد.اما در سال 1967 تغییری اساسی رخ داد. تمام مواد قبلی مورد استفاده در صنعت اطفاء حریق با یک ماده انگلیسی به نام اورا پتاسیم بی کربنات جایگزین شدند. از این ماده ( اورا پتاسیم بی کربنات ) پنج نوع ماده آتش خاموش کن تولید شد که امروز شاهد استفاده آن ها در آتش نشانی ها و صنایع اطفا حریق هستیم.
اما آیا این پودر ها سمی هستند؟
آیا استنشاق مواد اطفا حریق با پودر به شما آسیب خواهد رساند؟ خلاصه پاسخ این سوال خیر است. اما این به این نشانه نیست که در صورت استفاده از این پودر می توانیم خیلی ریلکس بایستیم و این پودر را استنشاق کنیم. این پودر در هر صورت شامل مواد شیمیایی است و کمترین آسیب آن مشکل تنفسی است. پس بنابراین با این که این مواد سمی نیستند و خطرناک نیستند استنشاق آن ها ممکن است مصبب مشکلات دیگری شود. در ضمن این را هم در نظر داشته باشیم که در هنگام آتش سوزی و در نتیجه اطفا حریق مواد پودری با آتش ترکیب می شوند و دود حاصل می تواند مضر باشد. پس بنابراین اگر نقشی در مهار آتش نداشتیم سریعا باید محل را ترک کنیم.
اما در چه مواردی می توان از سیستم های اطفا حریق پودری استفاده کرد ؟
عمدتا از این نوع خاموش کننده ها برای خاموش کردن مواد مشتعل مایع استفاده می شود. همچنین این ترکیب برای کنترل آتش در آتش سوزی هایی که منشأ الکتریسیته دارند موثر است چرا که از مواد غیرهادی تشکیل شده و می تواند مفید واقع شود.