آشنایی با سیستم های اطفا حریق حاوی مواد هالوژنه
به غیر از روش های متعارف خاموش کردن آتش که قبلا در مورد آن صحبت کرده ایم ، روش دیگری وجود دارد که در اطفا حریق کاربرد بسیاری داشته و دچار تغییرات زیادی در طی سال ها شده اما هنوز هم از مطمئن ترین راه ها برای خاموش کردن و مهار کردن آتش به خصوص در صنایعی که با الکترونیک سروکار دارند هست و کمترین ضرر را به این تجهیزات می رساند. این روش همان اطفا حریق حاوی مواد هالوژنه است.
تاریخچه استفاده از این سیستم ها به سال 1900 برمی گردد زمانی که هالون 104 یا همان تتراکلرید کربن برای اولین بار به عنوان خاموش کننده آتش مورد استفاده قرار گرفت.
هالوژن ( هالون ) چیست؟
مواد هالوژنه عمدتا از چند عنصر اصلی تشکیل می شوند که می توانند شامل کلر ، هیدروفلوئر و ید باشند. برای افزودن خاصیت خاموش کنندگی و توان استفاده در اطفا حریق این مواد دستخوش تغییراتی چند می شوند و سپس آماده استفاده در سیستم های اطفا حریق حاوی مواد هالوژنه می شوند.
محاسن سیستم اطفا حریق با مواد هالوژنه
از مهم ترین محاسن سیستم های اطفا حریق با مواد هالوژنه می توان به سنگین بودن مواد مصرفی در این سیستم و نشست سریع آن ها بر روی اجسام مشتعل اشاره کرد. ( همانند سیستم اطفا حریق با استفاده از کربن دی اکسید ). همچنین به دلیل سنگینی بیشتر نسبت به کربن دی اکسید زودتر بر روی اجسام فرود می آید و سرعت عمل آن نسبت به سیستم دی اکسید کربن 2 الی 3 برابر بیشتر است.
در کنار آن این سیستم هیچ آسیبی به تجهیزات نمی رساند و می توان از آن بدون نگرانی استفاده کرد. همچنین برخلاف سیستم اطفا حریق با استفاده از دی اکسید کربن این سیستم آسیبی به سلامتی انسان نمی رساند و به محض احساس خطر می توان آن را فعال و از آن استفاده کرد.
عیب اصلی سیستم های اطفا حریق با مواد هالوژنه
علیرغم استفاده گسترده از این سیستم اطفا حریق در صنایع الکترونیک و کامپیوتر یک عیب اصلی همواره باعث شده تا استفاده از این سیستم محدود باشد و آن هم آسیب جدی ای است که این مواد به لایه ازن وارد می کنند. به همین خاطر استفاده از سیستم اطفا حریق با مواد هالوژنه از سال 1910 ممنوع اعلام گردید. اما بعد از آن ترکیبات جدیدی ابداع شدند که این مشکل را حل کردند اما استفاده از برخی ترکیب ها برای همیشه ممنوع اعلام شد.
نحوه تشخیص ترکیب مواد هالوژنه
همانطور که قبلا هم ذکر شد این مواد از ترکیب چند ماده دیگر تشکیل می شوند و هر کدام برای مصرف خاصی بهینه سازی می شوند. پس برای تشخیص نوع محصول در این سیستم ها از یک سری عدد 4 یا 5 رقمی استفاده می شود که این اعداد هر کدام نشانگر تعداد اتم های هر یک از مواد می باشد. به عنوان مثال اگر عدد 1301 را مشاهده کردید این به این معنی است که این ترکیب حاوی 1 اتم کربن ، 3 اتم فلوئور ، 0 اتم کلر و 1 اتم بروم می باشد و به دلیل عدم وجود عدد پنجم می توان نتیجه گرفت که این ترکیب فاقد اتم های ید است.
پس می توان سیستم تشخیص مواد استفاده شده را به این صورت توضیح داد :
• عدد اول از سمت چپ : نشانگر تعداد اتم های کربن در ترکیب
• عدد دوم از سمت چپ : نشانگر تعداد اتم های فلوئور در ترکیب
• عدد سوم از سمت چپ : نشانگر تعداد اتم های کلر در ترکیب
• عدد چهارم از سمت چپ : نشانگر تعداد اتم های بروم در ترکیب
• عدد پنجم از سمت چپ : نشانگر تعداد اتم های ید در ترکیب
( این استاندارد عددی برای اولین بار توسط واحد مهندسی ارتش آمریکا طراحی و معرفی شده است. )
انواع سیستم های اطفا حریق حاوی مواد هالوژنه
عمدتا این نوع سیستم ها در 3 شکل مورد استفاده قرار می گیرند :
• به صورت سقفی با عملکرد خودکار
• به صورت گرد ( بولینگی یا شیشه ای ) با کاربرد پرتابی
• به صورت استوانه ای
روش ذخیره سازی سیستم اطفا حریق محتوی مواد هالوژنه
مواد این سیستم های اطفا حریق به دو صورت مایع و گاز ذخیره می شوند که نوع مایع برای کپسول ها و نوع گاز آن برای منبع های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد. کپسول آتش نشانی محتوی مواد هالوژنه از نوع مایع این ترکیبات استفاده می کند.
جایگزین های امروزی مواد هالوژنه
همانطور که در توضیحات بالا اشاره کردیم استفاده از این سیستم ها برای مهار آتش از سوی استاندارد جهانی ممنوع اعلام شده و جایگزین هایی برای آن ها معرفی شده که همان بازدهی را دارند و ضرر به مراتب کمتری را دارا هستند. مواد جایگزین این سیستم عبارتند از : هالوترون ها ، اینرجن ها یا همان ترکیبات معروف fm200 که امروزه استفاده گسترده ای در سیستم های اطفا حریق دارند.